Աբրամ Տերց, Փխենց: Թարգմանությունը ռուսերենից հայերենի՝ Սոնա Մնացականյանի: Նյու-Յորք․ Tamizdat Project, 2025:
Սա մի խորհրդանշական պատմվածք է՝ գրված Ձնհալի տարիներին։ Սա մենակության և օտարացման պատմություն է մի խորհրդային հաշվապահի՝ Անդրեյ Սուշինսկու (կեղծանունն է) տառապանքների մասին, որը իրականում այլմոլորակային է։ Դասական «չհասկացված հերոսի» կերպարով նա ամեն օր պայքարում է իր գոյությունը պահպանելու և բացահայտման մշտական վտանգից խուսափելու համար․ նրա կակտուսանման մարմինը շատ ջուր է պահանջում և թուլացել է տարիներ շարունակ թաքնվելու պատճառով։ Զզված իր խորհրդային հայրենակիցների և հարևանների կոպիտ ֆիզիոլոգիայից ու նեղմիտ հոգսերից՝ Սուշինսկին երազում է վերամիավորվել իր կորած մոլորակի հետ։ Նա ջանում է պահել այնտեղից մնացած վերջին հետքերը՝ իր ոչ մարդկային, արտառոց մարմինը և ամենակարևորը՝ իր վաղուց մոռացված լեզվի բեկորները։ Այստեղից էլ պատմվածքի վերնագիրը՝ ՓԽԵՆՑ, որը նրա խամրող հիշողության մեջ հնչում է որպես մի սուրբ անուն։ Տարիներ շարունակ մարդկանց մեջ ապրելն ու ձուլվելու անընդհատ փորձերը Սուշինսկուն հյուծել են և ստիպել կասկածելու իր իսկ իրականությանը և գոյությանը։
Պատմվածքը գրվել է 1957 թվականին, սակայն առաջին անգամ հրատարակվել է Արևմուտքում՝ 1966 թվականի հայտնի մոսկովյան դատավարությունից հետո, երբ երկու խորհրդային գրողներ՝ Անդրեյ Սինյավսկին (կեղծանուն՝ Աբրամ Տերց) և Յուլիյ Դանիելը (կեղծանուն՝ Նիկոլայ Արժակ), դատապարտվեցին բանտարկության ծանր աշխատանքային գաղութում՝ համապատասխանաբար յոթ և հինգ տարով՝ իրենց «սադրիչ» ստեղծագործությունները արտասահմանում հրատարակելու համար։ Թեև պատմվածքը նախևառաջ կարելի է ընթերցել որպես 20-րդ դարակեսին Խորհրդային Միությունում տարբեր թաքնված ինքնություններով (հրեաներ, այլախոհներ, քաղաքական բանտարկյալներ) ապրելու փորձառության պատում, հետագա ընթերցումներում այն իր ընդգրկումը լայնացնում է՝ ներառելով փախստականների, միգրանտների և քուիր անձանց փորձառությունները։
Այս երկլեզու՝ ռուսերեն-հայերեն հրատարակությամբ լույս է տեսնում Անդրեյ Սինյավսկու ստեղծագործության առաջին հայերեն թարգմանությունը։
ՏՎՅԱԼՆԵՐ
Երկլեզու հրատարակություն
Փափուկ կազմ
ISBN: 979-8-9916623-2-1
64 64 էջ, 110 x 170 մմ
Հրատարակման օր՝ 8 հոկտեմբերի, 2025
Սերիա՝ XX դար, №1
Абрам Терц. Пхенц. Перевод на армянский Соны Мнацаканян. Нью-Йорк: Tamizdat Project, 2025.
Знаковый текст эпохи оттепели об одиночестве и отчуждённости, повествующий о жизни рядового советского бухгалтера, а на самом деле – инопланетянина, скрывающегося под именем Андрей Казимирович Сушинский. Изо дня в день он вынужден маскироваться, избегая угрозы разоблачения (его похожее на кактус тело требует постоянной поливки и измождено вынужденной ассимиляцией к чужой среде). Мучимый отвращением к грубой физиологии и мелочным хлопотам сограждан и соседей по коммунальной квартире, Сушинский мечтает о возвращении домой, на родную планету, и оберегает те немногие свидетельства о ней, которые у него еще остались: свое причудливое, нечеловеческое тело и обрывки почти забытого языка (отсюда заглавное слово ПХЕНЦ, едва припоминаемое сакральное имя). Тем временем годы, прожитые среди людей, и необходимость изображать им подобного изматывают Сушинского физически и заставляют его усомниться в существовании как таковом.
Написанный в 1957-м, рассказ был впервые опубликован на западе после показательного московского процесса 1966 года, когда два советских писателя – Андрей Синявский (Абрам Терц) и Юлий Даниэль (Николай Аржак) – были приговорены к пяти и семи годам лагерей, соответственно, за публикацию своих «клеветнических» сочинений в тамиздате. Последующие странствия как самого текста, так и автора расширяют интерпретации «Пхенца» почти безгранично – до опыта диссидентов, политических заключенных, квир-персон, эмигрантов и беженцев. «Пхенц» впервые публикуется отдельным изданием и в новом переводе на английский язык.
ИНФОРМАЦИЯ
Двуязычное издание
Мягкая обложка
ISBN: 979-8-9916623-2-1
64 стр., 110 x 170 mm
Дата публикации: 8 октября 2025
Серия: XX век, №1
Abram Tertz. Pkhentz. Translated into Armenian by Sona Mnatsakanyan. New York: Tamizdat Project, 2025.
This iconic Thaw-era tale of loneliness and alienation relates the miseries of a mid-level Soviet accountant—pseudonym Andrei Sushinsky—who is actually an outer-space alien. A classic misunderstood hero, he struggles daily to keep himself alive (his cactus-like body requires abundant water and has been debilitated by years of concealment) and to avoid the constant threat of exposure. Repulsed by the gross physiology and petty concerns of his Soviet neighbors and fellow-citizens, Sushinsky dreams of reuniting with his lost planet and treasures the faint traces of it that remain: scraps of his long-lost language (hence the title word PKHENTZ, a barely remembered sacred name) and his own extravagantly nonhuman body. Meanwhile, years of life among humans and concerted efforts to assimilate have worn Sushinsky down and caused him to question his sense of reality and existence. Written in 1957, the story was first published in the West in the wake of the infamous Moscow show trial of 1966, when two Soviet authors, Andrei Sinyavsky (aka. Abram Tertz) and Yuly Daniel (aka. Nikolai Arzhak) were sentenced, respectively, to seven and five years of hard labor for publishing their “slanderous” works abroad. While ostensibly addressing the experience of living with various covert identities in the mid-century Soviet Union (Jewish, dissident, political prisoner), the story’s subsequent wanderings broaden its purview to include refugee, émigré and queer experience. This inaugural publication presents the story for the first time as a freestanding edition and in a new English translation.
PUBLICATION DETAILS
Bilingual edition
Trade paperback
ISBN: 979-8-9916623-2-1
64 pp., 110 x 170 mm
Publication date: October 8, 2025
Series: XX Century, №1
